Gaslighting. Wanneer je begint te twijfelen aan jezelf
“Ben ik nou gek?” Het is een vraag die veel slachtoffers van gaslighting zichzelf stellen. Niet omdat ze het zijn, maar omdat iemand anders hun realiteit stelselmatig ontkent of verdraait. Dit fenomeen, gaslighting, is een vorm van emotioneel misbruik die vaak onopgemerkt blijft. Juist omdat het subtiel begint. In deze blog ontdek je wat gaslighting is, hoe je het herkent en belangrijker: hoe je jezelf hiervan kunt bevrijden.
Wat is gaslighting precies?
De term ‘gaslighting’ komt van de film Gaslight uit 1944, waarin een man zijn vrouw gek probeert te maken door kleine dingen te manipuleren. Vandaag de dag gebruiken we het woord voor psychologische manipulatie waarbij de dader zijn slachtoffer laat twijfelen aan zijn of haar waarneming, herinneringen of zelfs gezond verstand. In tegenstelling tot andere vormen van manipulatie, draait gaslighting niet om het krijgen van iets concreets, maar om controle over de ander.
Hoe werkt gaslighting in de praktijk?
Gaslighting gebeurt vaak in kleine stapjes. De ander ontkent bijvoorbeeld iets wat je zeker weet. Of zegt: “Je reageert weer zo overdreven.” Het patroon herhaalt zich, waardoor je steeds meer aan jezelf gaat twijfelen. Typische uitspraken zijn: “Dat heb je verzonnen.” “Je bent veel te gevoelig.” “Ik heb dat nooit gezegd.” Herhaling is een krachtig wapen: hoe vaker je iets hoort, hoe sneller je het gelooft. Zo ontstaat afhankelijkheid.
Een cliënt van mij, een intelligente vrouw met een leidinggevende functie, vertelde hoe haar partner jarenlang haar gevoelens minimaliseerde. Elke keer als ze iets benoemde wat haar raakte, kreeg ze te horen dat ze zich aanstelde. Ze begon haar emoties in te slikken en zich steeds vaker aan te passen om conflicten te vermijden. Op het werk voelde ze zich sterk en competent, maar thuis twijfelde ze aan alles. Uiteindelijk begon ze te geloven dat ze te emotioneel was. Tot ze tijdens onze sessies de puzzelstukjes in elkaar zag vallen en begreep dat niet zij het probleem was, maar het patroon waarin ze gevangen zat. Het inzicht gaf haar de kracht om haar grenzen opnieuw te ontdekken en keuzes te maken die wél klopten met haar gevoel.
Signalen van gaslighting
Het herkennen van gaslighting begint bij het herkennen van de signalen. Hier enkele tekenen:
- Je twijfelt aan je eigen herinneringen of emoties
- Je verontschuldigt je vaak, ook als je niets fout deed
- Je voelt je steeds onzekerder of nerveuzer – Je verdedigt het gedrag van je partner tegenover anderen – Je voelt je een ander mens dan voorheen
- Je hebt minder contact met familie of vrienden
Deze tekenen van gaslighting ontstaan niet van de ene op de andere dag. Het is een langzaam proces dat je van binnenuit afbreekt.
Waarom ben jij vatbaar voor gaslighting?
Niet iedereen is even gevoelig voor gaslighting. Vaak zijn mensen met een onveilige hechting, pleasegedrag of een laag zelfbeeld vatbaarder. Als je gewend bent om jezelf aan te passen of conflicten uit de weg te gaan, ben je sneller geneigd de ander gelijk te geven. Je zoekt bevestiging buiten jezelf, en een gaslighter voelt dat feilloos aan.
Een cliënte vertelde mij dat ze als kind nooit leerde dat haar gevoelens er mochten zijn. Ze kreeg liefde en aandacht als ze lief en meegaand was. Later raakte ze verwikkeld in een relatie waarin ze alles deed om de ander tevreden te houden, zelfs als dat betekende dat ze zichzelf volledig verloor.
De gaslighter: altijd een narcist?
Hoewel gaslighting vaak wordt geassocieerd met narcistische trekken, is niet elke gaslighter een narcist. Sommige mensen gebruiken deze manipulatieve strategie onbewust, omdat ze zelf controleverlies vrezen. Anderen doen het bewust, uit eigen onzekerheid of om hun zelfvertrouwen te vergroten. Er is een verschil tussen bewust misbruik en aangeleerd, beschermend gedrag.
De impact op jouw mentale gezondheid
Gaslighting heeft verstrekkende gevolgen. Je zelfvertrouwen brokkelt af, je raakt sociaal geïsoleerd, je wordt somber of zelfs depressief. De constante twijfel aan jezelf zorgt voor stress, slapeloosheid en een verhoogd risico op burn-out. Je verliest het contact met je innerlijke kompas, waardoor beslissingen nemen steeds moeilijker wordt.
Herstellen van gaslighting
Herstellen van gaslighting begint bij bewustwording. Besef: dit ligt niet aan jou. Vervolgens is het cruciaal om opnieuw te leren vertrouwen op je eigen waarnemingen en op jezelf. Grenzen stellen is daarbij essentieel, net als emotionele heling. Therapie kan hierin een sleutelrol spelen, vooral bij diepgewortelde onzekerheid of trauma. Laat je niet wijsmaken dat je “overdrijft” of “er zelf om vraagt”. Jij mag jouw waarheid voelen en uitspreken.
Hoe ik je kan helpen los te breken
Bij Nikolien Martina Therapie werk ik met methoden die helpen om los te breken uit patronen van emotioneel misbruik. Denk aan EMDR om traumatische ervaringen te verwerken, Unified Protocol voor het versterken van psychologische flexibiliteit, of NEI therapie om onbewuste blokkades op te ruimen. Samen kijken we naar wat jij nodig hebt om weer te kunnen leven vanuit rust, kracht en vertrouwen.
Een cliënt zei ooit na een sessie: “Voor het eerst in jaren voel ik me niet gek, maar begrepen. Ik herken mezelf weer.” Die erkenning is vaak het begin van heling.
Tot slot: terug naar jezelf. Leven in plaats van overleven
Gaslighting is een ingrijpende ervaring, maar geen eindstation. Het is mogelijk om te herstellen, opnieuw te voelen wie je bent, en weer richting te geven aan je leven. Herstellen van gaslighting is geen quick fix, maar een proces van heling en zelfvertrouwen.
Zet vandaag een eerste stap en plan een gratis kennismakingsgesprek. Je bent welkom.